Interview Liesbeth Dambrink en Matthijs Ran
‘Belangrijk dat iedereen mee kan denken over ons onderwijs’
Liesbeth Dambrink
Senior adviseur Onderwijs & Kwaliteit Cedergroep
Liesbeth Dambrink werkt sinds 1 februari bij het Cederbureau, als senior adviseur Onderwijs & Kwaliteit. Direct is zij met allerlei zaken aan de slag gegaan. Dambrink: “Uiteindelijk heeft alles te maken met onderwijs. Zo gaan aantrekkelijk werkgeverschap en het lerarentekort ook over de manier waarop je je onderwijs inricht.”
Ze kan haar hart ophalen. Sinds dit jaar ligt de nieuwe Strategische Agenda 2024-2028 er. Om daar uitvoering aan te geven, zijn er verschillende Kenniskringen gestart. “Dat werken met Kenniskringen is nieuw voor mij”, vertelt Dambrink, “maar ik vind het heel inspirerend. De ambities, zoals geformuleerd in de Strategische Agenda, geven richting voor de komende jaren. Ze verwoorden wat we belangrijk en nodig vinden; het is de stip op de horizon. De weg ernaartoe ligt open. Om die weg uit te stippelen, nemen medewerkers van alle Cederscholen deel aan de Kenniskringen. Zij geven richting, invulling en houvast aan de ontwikkelingen van de komende jaren. Er staat ons veel te doen, er liggen behoorlijk wat uitdagingen. Iedere school heeft zijn eigen ontwikkeling en problematiek en de scholen staan maar liefst in drie verschillende onderwijsregio’s: De Ronde Venen, Amsterdam en Amstelveen.
Betrokken bij de Cedergroep
Ondanks dat de scholen verdeeld zijn over de drie regio’s vindt Dambrink het mooi om te zien dat de scholen heel betrokken zijn bij de thema’s die leven binnen de Cedergroep. De rectoren en de collega’s op de scholen vinden uitwisseling relevant. En ondanks de verschillen spelen ook veel dezelfde thema’s en uitdagingen op de scholen. Tegelijkertijd is er respect voor de verschillen. Zo zijn er scholen die een complexere leerlingenpopulatie hebben, en vanwege subsidies daarvoor meer middelen beschikbaar hebben om zaken van de grond te krijgen. Het mooie is dat ze de kennis die ze hiermee opdoen ook weer delen met de scholen die geen extra middelen hiervoor krijgen. “Daar pikken de andere scholen de vruchten van.”
Ontzorgd worden
Op 1 juli hebben de portefeuillehouders van de Kenniskringen de plannen van aanpak gepresenteerd voor de komende vier jaar. “Wat een feestelijk en spannend moment. We hopen dat door het aanhaken van de medewerkers van de scholen we nog meer verbinding tot stand kunnen brengen. Dat de scholen zo’n plan niet zien als een extra klus, maar dat we ze daarmee ontzorgen. We hebben als Cedergroep de grote lijnen uitgezet, en die moeten we met elkaar gedetailleerder gaan invullen. Daarbij is het belangrijk dat zo’n plan geen papieren werkelijkheid is, maar dat het aansluit bij de praktijk. We werken er cyclisch aan, stellen onderweg bij waar nodig.”
Ervaring en expertise
“En zo gaan we van start met de Kenniskringen. Het is belangrijk dat de medewerkers van alle Cederscholen mee kunnen denken over ons onderwijs”, vervolgt Dambrink. Een kenniskring is samengesteld uit collega’s van de Cederscholen en staat onder voorzitterschap van een rector/directeur van de scholen of de bestuurder.
Dambrink: “De ervaring en expertise van ons personeel hebben we hard nodig.” In de Kenniskring Basisvaardigheden moet de basis voor taal, rekenen, burgerschap en digitale vaardigheden op orde komen. “We zien dat er nu nog te weinig samenhang is tussen de scholen”, reflecteert Dambrink. “Dus moeten we kijken wat er al is en hoe we het werken daaraan in de toekomst het beste kunnen inrichten. In de Kenniskring Inclusief Onderwijs nodigen we onder meer zorgcoördinatoren uit om deel te nemen. Wat staat er in ieders schoolontwikkelplan (SOP), welke keuzes zijn er gemaakt en waarom? En hoe kunnen we de kennis die er is meer delen? Dan werkt zo’n Kenniskring echt verrijkend.”
Onderwijs digitaal inrichten
Een van de thema’s waarover Dambrink zelf de komende jaren intensief mee zal denken, is het lerarentekort. Om dat enigszins in de hand te houden, moet het onderwijs volgens haar fundamenteel anders ingericht worden. “Daar heb ik wel ideeën over”, vertelt zij opgetogen. “Je zou bijvoorbeeld je lesaanbod veel digitaler kunnen inrichten. We hebben veel geleerd in coronatijd en daar kunnen we verder mee. Zo kun je vooraf prachtige lessen opnemen die leerlingen vervolgens in de klas bekijken onder begeleiding van een onderwijsassistent of die lessen kunnen gebruikt worden om later terug te kijken.”
Van aanbodgericht naar vraaggestuurd
Nog belangrijker vindt Dambrink dat we in het onderwijs meer vraaggericht dan aanbodgericht gaan werken. “Veel leerlingen vinden lessen nu vaak saai. Je zou gedifferentieerder kunnen werken, beter kunnen aansluiten bij de behoefte en het niveau van een leerling. Het is belangrijk dat leerlingen snappen waarom ze bepaalde dingen moeten weten en leren. Daarbij blijft een docent belangrijk in de klas om te enthousiasmeren en te motiveren en oog te hebben voor de leerbehoefte van de leerling. En het moet iemand zijn die warm is en complimenten geeft. Uiteindelijk wil je als leerling gezien worden. Daarvoor moet er ook wel echt iets op de lerarenopleidingen veranderen. We zitten landelijk gezien in een transitiefase. We weten dat 50 minuten lang klassikaal lesgeven passé is, maar hoe het onderwijs er over vier jaar uitziet, ligt nog open. Vanuit mijn rol bouw ik in elk geval graag mee aan modern en vernieuwend onderwijs.”
‘Het is belangrijk dat zo’n plan geen papieren werkelijkheid is, maar dat het aansluit bij de praktijk’
Zichtbaar, meetbaar en voelbaar
Matthijs Ran is niet alleen directeur van Panta Rhei, hij is sinds dit jaar ook portefeuillehouder van de Kenniskring Basisvaardigheden. Waarom is zo’n Kenniskring zo belangrijk, vindt hij? “Het is gewoon zonde als elke school zelf het wiel uit moet vinden.”
Matthijs Ran
Directeur Panta Rhei
“In een Kenniskring zoeken we naar overeenkomsten, delen we kennis en ervaring en maken we soms gemeenschappelijk beleid. Het is niet helemaal toevallig dat ik contactrector ben van de Kenniskring Basisvaardigheden, want in het onderzoek van de Onderwijsinspectie op Panta Rhei kreeg het bestuur een herstelopdracht in vertrouwen om het burgerschapsonderwijs samenhangend vorm te geven. Dus daar zijn we als school hard mee aan de slag gegaan. Het ministerie van OCW heeft in 2023 gesteld dat in het funderend onderwijs voor de nieuwe standaard Basisvaardigheden (OP0) de focus moet komen te liggen op Nederlandse taal, rekenen-wiskunde en burgerschap.
Het gaat erom dat een school bewuste keuzes maakt in het plannen en uitvoeren van het curriculum op de basisvaardigheden. Onderwijskundige thema’s liggen me nauw aan het hart, dus ik ben blij me hiermee bezig te gaan houden. We zijn als Kenniskring nu één keer bij elkaar geweest en we hebben geconstateerd dat er grote verschillen zijn tussen scholen, en dat er bij alle scholen een tandje bij mag. De ene school heeft anderstalige leerlingen die nog nooit in een bibliotheek zijn geweest, de andere school heeft leerlingen met ouders die expat of kennismigrant zijn, en daardoor een taalachterstand hebben. De achterliggende reden is dus misschien anders, maar we zullen met elkaar aan de bak moeten. Uiteindelijk willen we op elke school een voldoende voor de standaard Basisvaardigheden.
De komende periode gaan we in kaart brengen wat er op elke school al is en wat er in de schoolplannen staat beschreven. We hebben de ambitie daarop gezamenlijk beleid te ontwikkelen. Daarnaast gaan we bij elkaar op lesbezoek en geven we elkaar reviews aan de hand van het zogeheten DOT-instrument. We willen wat er op de scholen gebeurt zichtbaar, meetbaar en voelbaar maken. Ik ben blij dat we dit met elkaar oppakken. Het mooie is dat we van elkaars expertise gebruik kunnen maken als het gaat om burgerschap. Wij hebben als Panta Rhei een ISK-afdeling in onze school, die echt onderdeel uitmaakt van ons onderwijs en we hebben binnen de Cedergroep leerlingen van allerlei verschillende culturen en achtergronden.
Bij een thema als dit horen ook de ouders. Daarom willen we dat burgerschap ook een onderwerp wordt in de driehoeksgesprekken die plaatsvinden tussen leerling, ouder en mentor. Het zou mooi zijn als er op termijn ook uitwisseling plaatsvindt op leerlingenniveau, tussen scholen. Het is toch verrijkend als een leerling in zijn leven een keer een gebedshuis, een synagoge én een kerk heeft bezocht?”
Bestuurder Duco Adema opent de startbijeenkomst van de Kenniskringen voor de uitvoering van de Strategische Agenda op 1 juli jongstleden.