Nieuwe praktijkrichtingen op het VLC
‘Laat leerlingen iets dóen, en ze gaan helemaal aan’
Zo’n 30 tot 40 procent uitval op het hbo omdat leerlingen daar niet goed op voorbereid zijn. Leerlingen die ongemotiveerd in de les zitten. Behoefte aan (hoger opgeleid) technisch personeel: dat waren de belangrijkste redenen om op het VeenLanden College (VLC) te starten met Havo P-Business en Havo P-Tech in de havo bovenbouw. We gaan in gesprek met drijvende krachten Jeroen Vis (Business) en Bart Kappé (Tech) over waarom ervaringsgericht praktijkonderwijs volgens hen de toekomst heeft.
“We komen niet van nul: we werken al langer succesvol met een nieuw onderwijssysteem op het VeenLanden College: 20/80 learning, waar leerlingen één dag in de week praktijk- en ervaringsgericht onderwijs krijgen”, trapt Jeroen Vis enthousiast af. “Vorig jaar zijn we gestart met Havo-P Business en volgend jaar komt daar voor hetzelfde niveau P-Tech bij.”
‘Door de praktijkervaring die ze hebben opgedaan staan onze leerlingen met 3-0 voor op leerlingen die dat niet hebben gedaan’
Onderwijs als op het hbo
De twee docenten benadrukken in het gesprek meermaals het belang van zo’n praktijkrichting. Als leerlingen naar het hbo gaan, worden ze echt in het diepe gegooid, zien zij. Vis: “Ineens moeten ze plannen, zelfstandig werken, in groepjes aan een opdracht werken, ondernemen. Al die dingen hebben ze op de havo niet geleerd. Dat was voor ons een belangrijke motivatie om deze vorm van onderwijs te starten. Daarnaast merken we ook dat heel veel leerlingen de reguliere lessen op de middelbare school vaak dóódsaai vinden. Hoe leuk is het om iets in de praktijk te leren, met een duidelijk doel voor ogen? Onze ervaring is: laat leerlingen iets dóen, en ze gaan helemaal aan.”
Leren door te doen
“Daarnaast zien we dat sommige talentvolle leerlingen in het voortgezet onderwijs niet goed uit de verf komen. Zij beschikken vaak over (praktische) vaardigheden en talenten die zij graag verder willen ontwikkelen of willen leren”, vertelt Kappé. “Bij P-Tech is dat een groep leerlingen die vaak niet bediend wordt in het gewone onderwijs. Ze ontwerpen thuis al drones, maken muziek en programmeren zelf. Ze leren liever niet uit een boek, maar als ze voor een robot een verbeterde handleiding moeten schrijven, gaan ze ervoor.” Vis vult aan: “Voor Business is de groep wat gemêleerder, van een kartrekker die van het vwo komt tot een groep die het ‘wel leuk’ vindt om buiten de school leerervaringen op te doen. Maar samen komen ze een eind.”
Officieel examenvak
Die beroerde doorstroom naar het hbo zagen ze in Den Haag ook. Het SLO is daarom in opdracht van het ministerie van OCW een pilot voor de praktijkopleidingen gestart op vijftig scholen in Nederland, waarvan het VLC er één is. De praktijkrichting ronden leerlingen af met een officieel cijfer op de examenlijst. “Het SLO heeft een aantal exameneisen geformuleerd”, zegt Kappé. “Zoals dat externe opdrachtgevers uit het bedrijfsleven een rol spelen en dat het thema duurzaamheid/circulariteit terug moet komen in het curriculum. En dat de opdrachten authentiek zijn.” Wat daaronder wordt verstaan? “Dat het een echte opdracht is met een vraag uit de praktijk, geen verzonnen opdracht”, antwoordt Kappé. “Hoe kun je bijvoorbeeld een robot nog beter laten functioneren in de zorg? Hoe kan een bedrijf jong technisch personeel werven? Welke zinvolle activiteiten kun je bedenken voor ouderen in een verzorgingstehuis? Hoe maak je een social media-plan voor een startup? Het moeten opdrachten zijn met resultaten waar iemand op zit te wachten.”
Leerling Emma in actie tijdens een presentatie. Er wordt in het programma heel veel gepresenteerd.
Vaardigheden opdoen
Hoe ziet zo’n praktijkdag er voor de leerlingen uit? Vis: “Tijdens de praktijkdag Business krijgen leerlingen onder andere workshops van succesvolle ondernemers en professionals op locatie of op school. In havo 4 doen leerlingen mee aan de Junior Company van Jong Ondernemen, waardoor ze ervaring opdoen bij het opstarten van een eigen bedrijf. Ze schrijven een ondernemersplan waarbij ook echt een onderneming wordt opgezet.”
Kappé: “Leerlingen van Havo-P Tech leren praktische technische vaardigheden die passen bij hun profielkeuze. Denk aan mechatronica, ICT, programmeren, ontwerpen, 3D-printen, lasersnijden, 3D-tekenen, VR en nog veel meer. Er is sinds een aantal jaar op het VLC een geweldig geoutilleerd technieklokaal, de MakerSpace, waar leerlingen aan de slag kunnen met de technische opdrachten.
‘Ik ben ook geen echte techneut, maar ik heb als coach wel andere vaardigheden, zoals leerlingen een stap verder brengen’
Netwerk is belangrijk
De externe experts dragen wezenlijk bij aan het succes van de praktijkopleiding. “Gelukkig hebben we inmiddels een aardig netwerk opgebouwd, onder andere vanuit het netwerk Technet. Daarbij zijn 120 bedrijven uit de regio aangesloten. Die zitten ook echt te wachten op instroom vanuit leerlingen van de havo en het hbo”, zegt Kappé. “Ook door het projectonderwijs hebben we inmiddels een groot netwerk opgebouwd, en we hebben veel contacten vanuit ons eigen werk vanuit het bedrijfsleven. Hoe cool is het om te leren hoe je een pitch geeft van iemand vanuit de televisiewereld? Het is leuk dat ik die dan ken”, glundert Vis.
Het bedrijf Van Walraven heeft een regionale opdracht uitgezet en een kijkje in hun keuken laten zien.
Zwemmend ontwikkelen
Als docent zijn we in dit programma meer mentor/coach en netwerker, dan kennisoverdrager, leggen de twee projectleiders uit. Kappé: “Ik ben ook geen echte techneut, maar ik heb als coach wel andere vaardigheden, zoals leerlingen een stap verder brengen.” Dat herkent Vis: “Ik stimuleer ze zelfstandig te worden, laat ze bijvoorbeeld eerst zelf een bedrijf bellen, voordat ik het doe. Zelfstandig worden, initiatief nemen, risico’s durven nemen. Die vaardigheden moeten ze al zwemmend ontwikkelen. Om dat te illustreren gebruik ik mijzelf vaak als voorbeeld. Ik dacht vroeger: ik haal netjes mijn diploma, en dan heb ik garantie op een baan. Maar bij mijn eerste afspraak met een klant vroeg mijn werkgever: “Heb je ook pen en papier bij je?” Dat was me nooit geleerd. Dus als je verzuimt dat soort vaardigheden aan te leren in het onderwijs, sla je wat mij betreft de plank echt mis.”
Roze olifant
“We beseffen dat deze manier van leren spannend is voor leerlingen”, zegt Kappé. “Veel leerlingen zijn gewend voor een toets te leren en als het dan voldoende is, ben je ‘geslaagd’. Maar nu is het soms zo dat ze de eindstreep niet halen, maar wel veel hebben geleerd. Dat is een zinvoller proces. Het is natuurlijk doodeng, maar wel leerzamer.”
Vis sluit af met het benoemen van de roze olifant in de kamer: “Leerlingen in het Nederlandse onderwijs scoren laag op motivatie. Met deze vorm van onderwijs zien we dat leerlingen geïnspireerder zijn, weten waarom ze iets doen. Als een opdracht authentiek en in de ogen van een leerling zinvol is, bereik je veel meer.” Kappé: “Door de praktijkervaring die ze hebben opgedaan staan onze leerlingen met 3-0 voor op leerlingen die dat niet hebben gedaan. Ja, ik zou eigenlijk niet weten waarom je hier als leerling niét voor zou kiezen!”