Tweegesprek Abdel Stitou en Yasmina el Hilali
‘Met het traditionele onderwijs hebben we het wel een beetje gehad’
Abdel Stitou, docent economie en Business School op de CSB en Yasmina el Hilali, docent Engels op het HLW zaten beiden in de Kenniskring Onderwijsontwikkeling. Niet voor niets, want deze twee docenten hebben een duidelijk idee waar het met het onderwijs naartoe moet. Een boeiend tweegesprek over het docententekort, het imago van het onderwijs en het belang van structureel projectonderwijs.
Wat vinden jullie van de stelling: ‘Om het docententekort aan te pakken moet het onderwijs rigoureus op de schop’?
Abdel: “Het woord rigoureus is wat extreem gesteld, maar dat er iets moet veranderen is duidelijk. Alleen: hoe doe je dat? Het beeld dat ik na tien jaar onderwijs heb, is dat er vaak rigoureuze veranderingen worden doorgevoerd maar dat plannen snel verzanden of stoppen, omdat de waan van de dag het weer overneemt.”
Yasmina: “Dat herken ik zeker. We willen veel, we willen vooruit. Alleen is het lastig om dat voor elkaar te krijgen. De dagelijkse gang van zaken heeft altijd prioriteit.”
Abdel: “Of iets succesvol is, staat of valt met wat docenten in hun eigen tijd willen investeren. En we zijn bereid om daarin heel ver te gaan, want we doen het voor onze leerlingen. Dat is onze Achilleshiel. Terwijl een onderwijsvernieuwing door de hele organisatie ondersteund moet worden, zowel bottom up als top down. Een schoolleiding moet zich er ook echt hard voor maken, anders gaat het nooit lukken.”
Yasmina: “Eens. Daarbij is het essentieel dat je van de schoolleiding tijd krijgt om dingen te ontwikkelen.”
Abdel: “Tijd is wat mij betreft een middel, geen doel. Uiteindelijk wil je samenwerken met externen…”
Yasmina: “…of door een nieuwe ontwikkeling geïnspireerd worden. Dat is waar we het voor doen. Toch?”
Abdel
Yasmina
Sommige mensen menen dat het onderwijs echt anders ingericht moet worden als oplossing voor het docententekort. Laten we eens een paar ideeën onder de loep nemen: richt je onderwijs digitaler in, zodat er minder docenten nodig zijn.
Yasmina: “Bij het woord digitaal ga ik gelijk een beetje steigeren. In coronatijd hebben we daar natuurlijk veel ervaring mee opgedaan, maar ik vond het voor onze leerlingen niet goed werken. Sommige leerlingen hadden moeite met zelfstandig werken, geen eigen plek of laptop. Als de school een laptop levert, zou het wellicht kunnen. Als ondersteuning zeg ik ‘ja’, maar ik vind het niet zaligmakend.”
Abdel: “Digitalisering kan een toegevoegde waarde hebben, maar dan moet de overheid ook meebewegen. Nu worden eindexamens nog steeds op papier afgenomen, bijvoorbeeld. Ik ben niet tegen digitaal lesgeven of bijvoorbeeld het gebruik van AI. Ik ben ook niet pertinent tegen mobieltjes in de klas.”
Yasmina: “We lopen bij de talen nog echt achter in het gebruik van AI, ik zie wel dat het ook in het voordeel van leerlingen en docenten kan werken. We missen alleen nog de kaders. Hoewel ik ook wel van het uitproberen ben.”
Team en leerlingen van de Business School, Abdel onderste rij, tweede van rechts.
‘De realiteit is weerbarstiger dan zo’n idee op papier’
Ander idee: docenten ontwikkelen (digitaal) lesmateriaal dat gegeven kan worden door een LIO of onderwijsassistenten.
Abdel: “Daar ben ik heel stellig in: dat werkt niet. De realiteit is weerbarstiger dan zo’n idee op papier. Je moet hoogopgeleid personeel voor de klas hebben staan. Dit heeft ook te maken met het imago van het vak. Een docent staat daar niet voor niets.”
Yasmina: “Helemaal mee eens. Het staat wat mij betreft ook haaks op innovatie. Je moet juist alle knappe koppen bij elkaar zetten. En als ik een ‘goedkoper’ iemand voor de klas heb staan, ben ik meer tijd aan overdracht kwijt dan dat het mij tijdwinst oplevert.”
Abdel: “Dat herken ik. Ook voor het ontwikkelen van vernieuwend (project)onderwijs heb je hoogopgeleid personeel nodig. Deze oplossing lijkt me te kort door de bocht.”
Goed, nog eentje dan: het onderwijs moet meer vraaggestuurd dan aanbodgericht worden ingericht. Meer onderwijs op maat, meer gedifferentieerde lessen die aansluiten bij de behoeften van leerlingen.
Yasmina: “Ideaal gezien ben ik hier natuurlijk niet op tegen. Dat is ook hoe ik het liefst invulling geef aan het onderwijs. Je wilt leerlingen voorbereiden op hun toekomst, in de wereld zetten. Maar als je vraaggestuurd gaat werken, brengt dat ook een hoge werkdruk met zich mee. Je moet heel goed nadenken hoe je dat vormgeeft.”
Abdel: “Ik ben een groot voorstander van vraaggestuurd werken, wat ook in lijn ligt met het projectonderwijs dat wij geven. Het was geweldig dat wij als ontwikkelaars van het programma Millenium Skills (met als onderdeel Business School) een blanco canvas kregen van de schoolleiding en een eigen invulling aan het programma mochten geven. Zo konden we echt onderwijs op maat maken. Heel inspirerend.”
Yasmina: “Ja, zo wil ik ook het liefste werken, maar dan moet het dus wel gefaciliteerd worden. En het betekent ook keuzes maken. Want waar je ergens een uur inzet, moet je ergens anders een uur weghalen. Ik zie wel heil in projectweken.”
Abdel: “Ja, voor sommige docenten is het lastig om ‘hun’ uur in te leveren aan projectonderwijs. Zij zien niet direct dat er ook iets voor terugkomt. Ik ben trouwens van mening dat projectweken te veel op zichzelf staand zijn, je moet projectonderwijs structureel aanbieden, het echt inbedden in je onderwijs.”
‘Die flexibiliteit is er in het onderwijs’
Vaak hoor je ook terug dat jonge mensen niet voor het vak van docent kiezen omdat het imago niet al te best is. Hoe kijken jullie daarnaar?
Yasmina: “Ik vind het echt onterecht dat het vak van docent met een negatief imago te kampen heeft. Maar ik zie ook dat het onderwijs vaak afgesloten is van de wereld. Kijk, met het traditionele onderwijs hebben we het wel een beetje gehad. Als je leerlingen wil inspireren, moet je ook een PTA los durven laten. De buitenwereld naar binnen halen. Betrek ouders met leuke banen, rolmodellen, de universiteit, het bedrijfsleven. Dat werkt twee kanten op: leerlingen leren vaardigheden die ze nodig hebben voor de toekomst en professionals maken kennis met het onderwijs.”
Abdel: “Bij Business School trekken we ook steeds meer met ouders op. Maar nog mondjesmaat hoor. Wat ik mis in sommige onderzoeken naar het lerarentekort is dat er wel gesproken wordt over werving, maar nauwelijks over hoe je jonge docenten kunt behouden. Je ziet bij nieuwe docenten vaak het kaarsje uitgaan. Doodzonde. Daar moet meer focus op komen te liggen.”
Yasmina: “Het talent van mensen wordt nu te weinig ingezet. Dat heeft ook te maken met goed werkgeverschap.”
Abdel: “Er is te weinig tijd en ruimte voor docenten om eigen invulling aan hun lessen te geven. Die flexibiliteit is er in het onderwijs, maar je moet ook nieuwe docenten wel die ruimte bieden. Ik zie het soms gebeuren, maar niet altijd.”
Yasmina: “Je wil dat een werkgever niet alleen bezig is met het vullen van de gaten in het rooster, maar dat hij kijkt wie hij echt voor zich heeft. Waar krijgt deze docent energie van? Kan hij zich ontwikkelen, wat is zijn talent, is er tijd voor uitwisseling? Dan blijft iemand wel, daar ben ik van overtuigd.”