Column Duco Adema
Work in progress
Het afgelopen jaar zijn we gestart met de uitvoering van onze nieuwe Strategische Agenda. Deze vierjarige agenda kent twee pijlers met de belangrijkste doelen: goed onderwijs en goed werkgeverschap.
Hieronder vallen verschillende thema’s. Aan de ambities van deze thema’s wordt hard gewerkt, zowel op de scholen als in de Kenniskringen. Voor de meeste thema’s zijn we begonnen met het analyseren, onderzoeken en het inventariseren van de behoeften op de scholen en met het uitwisselen van good practices. De stand van zaken? Work in progress. Dat blijkt bijvoorbeeld als we kijken naar de drie thema’s die in de Strategische Agenda extra prioriteit hebben gekregen.
Kansengelijkheid
Een van die thema’s is de kansengelijkheid van leerlingen. Op sommige Cederscholen zien we een relatief grote groep leerlingen met een verhoogd risico op vertraging in hun schoolloopbaan, bijvoorbeeld als gevolg van taalachterstanden. Op deze scholen komt een groot aandeel van leerlingen uit huishoudens met zowel een relatief laag inkomen als een niet-westerse migratieachtergrond (bron: NCO/NRO, 2024).
De Kenniskring Basisvaardigheden zet in op het terugdringen van cognitieve achterstanden. Zo zijn er door de Kenniskring reviews op alle Cederscholen afgenomen om de stand van zaken rondom basisvaardigheden in kaart te brengen, om verdere verbetering mogelijk te maken.
Kansengelijkheid houdt ook verband met de instroom van leerlingen in het voortgezet onderwijs en het voor hen passende onderwijsniveau. Opvallend is dat er steeds vaker afwijkingen te zien zijn tussen het basisschooladvies en het niveau waar de leerling in het derde leerjaar terechtkomt; zowel in de vorm van onder- of overadvisering. De voorspellende waarde van het basisschool advies lijkt daarmee dus af te nemen. Tegelijkertijd zien we dat er op de Cederscholen meer leerlingen opstromen dan afstromen. Bovendien zijn in voorgaande jaren, bijvoorbeeld in de nasleep van Covid, meer leerlingen kansrijk ingestroomd. Dat zien we terug in negatieve gevolgen voor de opbrengsten. Om die ontwikkeling te keren, wordt nu naast het aanbod van meer begeleiding aan leerlingen, door de betreffende scholen strenger getoetst en gedetermineerd. Ook zetten Cederscholen zich in voor een betere doorstroom van primair naar voortgezet onderwijs.
Arbeidsmarkttekort
Een ander thema dat om meer aandacht vraagt, is het toenemend tekort op de onderwijsarbeidsmarkt. Tot nu toe zijn de gevolgen voor de Cederscholen relatief beperkt gebleven. Wel zijn er soms moeilijk vervulbare vacatures en is vervanging bij ziekte vaak lastig.
In 2024 zijn de onderwijsregio’s Arbeidsmarkt opgestart. De Cedergroep neemt deel aan twee regio’s. Binnen deze samenwerkingen worden initiatieven ontwikkeld om meer potentiële onderwijsprofessionals aan te trekken, onder meer door werving en begeleiding van zij-instromers, betere faciliteiten voor medewerkers (zoals reiskosten, parkeren en huisvesting), en door uitbreiding van professionaliseringsmogelijkheden.
Door de Cederscholen is in het verband van opleidingsscholen ROSA gewerkt aan verbetering van de inductie van nieuwe collega’s. Ook wordt onderling meer afgestemd bij vacaturestelling en werving van collega’s. De Kenniskring Personeel heeft daarnaast op basis van medewerkersonderzoeken laten verkennen hoe de Cedergroep als werkgever wordt gewaardeerd. Hier komt een overwegend positief beeld uit naar voren. Verder wordt gekeken naar mogelijkheden om, met het oog op vitaliteit en duurzame inzetbaarheid, de secundaire arbeidsvoorwaarden te verbeteren.
Voor de komende jaren moeten we er rekening mee houden dat de tekorten zullen oplopen. Om hierop voorbereid te zijn, is het goed om te analyseren hoe de personeelsontwikkeling de komende jaren zich op alle Cederscholen zal ontwikkelen. Daarnaast zullen we ons oriënteren op alternatieve onderwijsvormen, maatwerk in arbeidsvoorwaarden en verruiming van inzet van anderen in het onderwijs. Binnenkort vernieuwen we de website van de Cedergroep om de employer branding te versterken.
‘De razendsnelle ontwikkeling van AI kan het onderwijs ingrijpend veranderen.’
Kunstmatige intelligentie
Een derde thema dat nieuw is in de Strategische Agenda, is de toepassing van Kunstmatige Intelligentie (AI) in het onderwijs. De Kenniskring ICT en digitale geletterdheid werkt al geruime tijd aan mogelijkheden voor een betere toepassing van ICT, zowel in lesinhoud als pedagogisch/didactisch, met als doel de onderwijskwaliteit te versterken. Daarnaast wordt geïnvesteerd in een goede infrastructuur op de scholen en professionalisering van medewerkers.
Nieuw is de razendsnelle ontwikkeling van AI. Dit kan het onderwijs ingrijpend veranderen. Niet alleen doordat AI nieuwe tools en mogelijkheden biedt, maar vooral doordat het de aard van technologie verandert: van passief hulpmiddel naar actief meebeslissend systeem. Voor het eerst hebben we te maken met een technologie die beslissingen neemt vóór en óver mensen. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig te bepalen of en wanneer AI wordt ingezet, van welke bronnen het afkomstig is, en hoe het verantwoord kan worden gebruikt. De Kenniskring ICT werkt aan een beleidsplan hoe we gezamenlijk op zowel een goede manier gebruik kunnen maken van AI, alsook kritisch en weerbaar worden tegen ongewenste gevolgen.
Ook in het komende schooljaar zetten we ons er voor in om verder te werken aan goed onderwijs en goed werkgeverschap. Kortom: work in progress! Maar deze inzet staat onder druk door de bezuinigingen van het kabinet, bovenop het wegvallen van tijdelijke middelen zoals het Nationaal Programma Onderwijs. Recent zijn in de Voorjaarsnota opnieuw bezuinigingen aangekondigd die vooral de scholen met meer leerlingen in een achterstandspositie hard zullen raken. Begeleidingsprogramma’s zullen moeten stoppen, extra onderwijstijd vervalt, en klassen worden groter. Voor medewerkers betekent dit een reductie van formatie in de komende jaren. Dit komt de kwaliteit van het onderwijs en ondersteuning aan leerlingen om hun kansen te verbeteren, niet ten goede.
Juist daarom blijven we ons, ondanks de uitdagingen, onverminderd inzetten voor gelijke kansen, sterke scholen en een toekomstbestendige organisatie.
Duco Adema
Voorzitter College van Bestuur Cedergroep