Column Duco Adema
Zorgen voor een betere doorstroom van po naar vo
Het proces van het kiezen van een middelbare school is elk jaar weer spannend - en begint voor veel leerlingen al vroeg in groep 8. Op het VLC vonden daarom onlangs alweer de open avonden plaats voor groep 8-leerlingen. En voor de scholen die meedoen aan de Amsterdamse kernprocedure, vond eind november de ScholenArenA plaats: een tweedaagse bijeenkomst waar tientallen scholen zich presenteren. Vele honderden aanstaande brugklassers en ouders bezochten dit jaar in de Passenger Terminal Amsterdam de verschillende stands, waaronder die van de Cederscholen.
Drukte bij de stands van de Cederscholen tijdens de ScholenArena.
Spannende overstap
De overgang van po naar vo is niet alleen spannend voor de leerlingen die de overstap maken, maar óók voor de scholen. Voor hen is het ieder jaar de vraag of de verwachte aantallen brugklassers worden gehaald. Zijn er in een regio meer of minder kinderen die van groep 8 naar de brugklas gaan? Sluit het schooladvies aan op de niveaus van de school? Wat zijn de gevolgen van de onderlinge concurrentie tussen scholen? En hoeveel leerlingen zetten bij de loting en matching een school als eerste voorkeur? De instroom van leerlingen is de belangrijkste factor voor de bekostiging van de scholen en dus voor de financiële ruimte die een school heeft.
Nieuwe brugklassers komen na de zomer in een nieuw schoolgebouw, soms verder van huis dan hun basisschool. Ze krijgen nieuwe klasgenoten, veel meer docenten en moeten wennen aan een ander onderwijssysteem. Een gedegen voorbereiding op de overstap en goede begeleiding zijn daarom van groot belang. Zeker ook omdat de overgang naar het vo, en daarmee ook de eerste selectie welk onderwijsniveau passend is, voor een leerling al op jonge leeftijd plaatsvindt. Niet voor niets het bekende kritiekpunt op het Nederlandse onderwijs.
Kansrijke doorstroom
Daar komt bij dat het sinds de coronaperiode de trend is om leerlingen kansrijk te laten doorstromen, dus uit te gaan van het groeipotentieel van een leerling. Op zich een mooi streven. Maar de keerzijde is dat sommige ouders steeds meer druk uitoefenen om een zo hoog mogelijk schooladvies voor hun kind te krijgen. Soms sturen zij hun kind in groep 8 naar een training om een zo hoog mogelijk score op de doorstroomtoets te behalen, waardoor het schooladvies naar boven wordt bijgesteld. Een dubbeladvies kan bovendien leiden tot inschrijving op het hoogste niveau van dat advies.
Eenmaal in de brugklas blijken veel van deze leerlingen toch niet goed mee te kunnen komen en lopen zij op hun tenen. Dat geldt zeker voor leerlingen afkomstig van een basisschool waar er vanwege docententekort veel lesuitval is geweest.
‘We moeten minder gewicht toekennen aan de doorstroomtoets’
Nare ervaring
Het gevolg: een nare ervaring voor de leerling die blijft zitten of naar een andere afdeling of school moet. En een nare ervaring voor de school, want doubleren of afstroom van te veel leerlingen leidt in het onderwijsresultatenmodel van de Inspectie van het Onderwijs tot een negatief oordeel. Nog los van dit alles blijkt uit een recent onderzoek van het ministerie van OCW dat meisjes vaker een te laag onderwijsadvies krijgen dan jongens. Niet voor niets wordt er al langer gepleit voor het afschaffen van de doorstroomtoets. Of in ieder geval om minder gewicht aan de toets toe te kennen. Dat laatste vind ik ook noodzakelijk. Helaas komen we landelijk nog niet verder dan de verschillende doorstroomtoetsen die er nu zijn in te ruilen voor één landelijke toets. Ook wordt er voorzichtig gesproken over het versterken van de oriënterende functie van de brugklas en wijziging van het onderwijsresultatenmodel van de Inspectie van het Onderwijs.
Warme overdracht
Op verschillende Cederscholen gebeurt al veel om de doorstroom po naar vo goed te laten verlopen. Een mooi voorbeeld is het initiatief van het HLW. In de afgelopen twee jaar ontwikkelde het HLW samen met basisschool PJ Troelstra een pilot voor een betere doorstroom. Inmiddels is een coalitie gevormd van zes basisscholen die samen met het HLW een programma bieden voor aanstaande brugklassers en hun ouders. Van informatie en ondersteuning op maat tot hulp bij het kiezen van de school. Van voorlichting bij de aanmelding over hoe het onderwijs er in het vo uitziet tot meeloopdagen voor leerlingen. Daarnaast is er een digitaal programma over vakken en vaardigheden ontwikkeld, en vindt warme overdracht plaats waarin docenten van de basisscholen en het HLW samen de toekomstige leerlingen bespreken.
Ik kijk ernaar uit om ook in het nieuwe jaar met alle collega’s en leerlingen verder te werken aan goed onderwijs en goed werkgeverschap. Ik wens iedereen een goede jaarwisseling en een gelukkig 2026.
Duco Adema
Voorzitter College van Bestuur Cedergroep